نام و نسب او مروان بن حَكَم بن ابى العاص بن امية بن عبد شمس بن عبد مناف قرشى اموى و كنيه ى او ابوالقاسم بود كه بعدها به ابا عبدالملك تغيير كرد. [2] مروان بن حكم مردى كوتاه قد بود و صورتى سرخ، گردنى ناقص، سرى بزرگ و ريشى بلند داشت و به او خيط باطل مى گفتند; يعنى ريسمان باطل. و دليل اين نام گذارى اين بود كه گردن باريكى داشت. [3] او پسر عموى عثمان است و در زمان رسول خدا(صلى الله عليه وآله) و سال دوم هجرت به دنيا آمده; بعضى نيز سال تولد او را سال خندق، يعنى سال پنجم هجرت نقل كرده اند و بعضى ديگر، مثل مالك، گفته كه مروان بن حكم در سال جنگ احد، يعنى سال سوم هجرى و برخى نيز محل تولد او را مكه و گروهى طائف نقل كرده اند. بنابراين سال تولد او دقيقا مشخص نيست ولى بنابر قول مالك، وقتى رسول خدا(صلى الله عليه وآله) از دنيا رفتند، او هشت ساله بود. [4] و به نقلى او نتوانسته پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) را ببيند، زيرا وقتى از مدينه به سوى طائف حركت كردند، او كودك بود و همان جا بود تا اينكه پيامبر(صلى الله عليه وآله)از دنيا رفتند. [5] نقل شده، هر طفلى كه در مدينه به دنيا مى آمد، او را نزد پيامبر مى بردند تا برايش دعا كند و چون مروان را به حضور رسول خدا(صلى الله عليه وآله)بردند، فرمود: اين سوسمار، فرزند سوسمار و ملعون، فرزند ملعون است.» [6] سایر محورهای این مقاله عبارتند از :

1. مروان و عثمان
2. مروان و امام على(عليه السلام)
3. مروان و سب امام على(عليه السلام)
4. مروان و جنگ با امام على(عليه السلام)
5. مروان و امام حسن و امام حسين(عليهما السلام)
6. مروان و معاويه
7. دليل بركنارى مروان از حكومت مدينه
8. مروان و سعيد بن عاص
9. مروان و كشتن مالك اشتر
10. مروان و كشتن طلحة بن عبيدالله
11. مروان و بازيچه ساختن دين
12. مروان و خلافت
13. مرگ مروان

[1]. محقق: ابوالحسن اسماعيلى

[2]. انساب الأشراف، بلاذرى 6 : 256.

[3]. انساب الاشراف، بلاذرى 6 : 256; الاستيعاب، ابن عبدالبر 3 : 1388; اسدالغابه، ابن اثير 4 : 368 و تاريخ الاسلام، ذهبى 5 : 230.

[4]. الطبقات الكبرى، ابن سعد 5 : 27; اسد الغابه، ابن اثير 4 : 368 و الاصابه، ابن حجر 6 : 203.

[5]. انساب الاشراف، بلاذرى 6 : 255; الاستيعاب، ابن عبدالبر 3 : 1387 و اسدالغابه، ابن اثير 4 : 368.

[6]. المستدرك،حاكم نيشابورى 4:479. جهت توضیح بیشتر رک :جلد هفتم دائره المعارف صحابه پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله)