حَجّاج بن عُلاط [1]

حَجّاج فرزند عُلاط و اهل مكه است. كنيه او ، ابومحمد است و به واسطه تعلق به قبايل بهز و سلم ، ابوعبدالله سلمى و بهزى معروف بوده است. در سلسله نسب او نامهاى امرء القيس و سلمى ديده مى شود كه يادآور شاعران بزرگ عرب است و از آنجايى كه خانواده حجاج و خود او نيز داراى ذوق شعرى مى باشد، مى توان او را از شاعران معروف دوره قبل از اسلام شمرد. حجاج در دوران جاهليت ، چنانكه فرهنگ غالب آن زمان بوده است ، مدتى به راهزنى و غارت مشغول بوده و سپس به تجارت مشغول گشته است. [2] شغل حجاج تجارت بود و از وضعيت مطلوب مالى برخوردار بود. حجاج مرد ثروتمندى بود و معادن طلاى منطقه بنى سليم متعلق به او بود [3] . حجاج اولين كسى است كه خمس مال خود را داد و از منافع معدنش اموالى براى پيامبر9فرستاد. [4] در پى اتفاقى كه برايش افتاد، به گونه اى جدى توجهش به اسلام جلب شد ، خود را به پيامبر 9 رساند و ايمان آورد. در اين زمان پيامبر9 در مدينه و درگير جنگ خيبر بود. از اين رو ، حجاج جزء مهاجرين به مدينه محسوب مى گردد. حجاج به همراه پيامبر9 و ديگر اصحاب ، در جنگ خيبر شركت كرد و بعد از پيروزى قاطع مسلمين بر يهوديان قلعه خيبر ، به مكه برگشت و مكه را به مقصد مدينه با تمام حشم و خدمش ترك كرد و ساكن مدينه شد. حجاج در مدينه مسجدى بنا كرد كه به نام خودش مشهور است.پس از مدتى به شام رفت و در دمشق سكنى گزيد [5] . سایر محورهای این مقاله که محقق محترم به بررسی آن پرداخته عبارتند از :

1. حكايت اسلام آوردن حجاج
2. حجاج پدر شهيد
3. معدن طلاى حجاج
4. هديه ى حجاج به پيامبر9
5. دزد و حجاج
6. تدبير حجاج
7. خبر ناگوار براى عباس
8. نقش حجاج در فتح مكه
9. رواياتى از پيامبر توسط حجاج
10. حجاج نماينده شاميان
11. پايان كار حجاج [6]

[1]. محقق و نویسنده : محمد ایوب کاظمی.

[2]. تاريخ مدينه دمشق ، ابن عساكر 107:12.

[3]. المغازى ، واقدى(ترجمه:مهدوى دامغانى)535:1 ; الاستيعاب ، ابن عبدالبر326:1 و التحفه اللطيفه فى تاريخ المدينه الشريفه ، سخاوى1: 264.

[4]. الاصابه ، ابن حجر 2: 34.

[5]. التحفه اللطيفه فى تاريخ المدينه الشريفه ، سخاوى1: 264 و اعيان الشيعه ،امين عاملى4: 565.

[6]. جهت توضیح بیشتر رک:جلد چهارم دایره المعارف صحابه پیامبر9.