عَمرو بن عاص بن وائل [1]

نام و نسب او عمرو بن عاص بن وائل بن هاشم قرشى سهمى و به كنيه ى ابا عبدالله مشهور بوده است. بعضى نيز كنيه ى وى را ابومحمد نوشته اند. وى كه در مكه به دنيا آمد [2] ، يكى از شجاعان و زيركهاى عرب به حساب آمده است، و داراى دو برادر و يك خواهر بود [3] . عاص بن وائل پدر عمرو مى باشد كه يكى از مستهزيين است، يعنى از افرادى است كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) را مسخره و استهزا مى كرد، و چون اذيت و آزار پيامبر(صلى الله عليه وآله) را به نهايت رسانيدند، خداوند اين آيات را درباره ى آنها نازل فرمود:(فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ* إِنّا كَفَيْناكَ الْمُسْتَهْزِئِينَ* الَّذِينَ يَجْعَلُونَ مَعَ اللّهِ إِلهاً آخَرَ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ) [4] ;«پس آنچه را بدان مأمورى آشكار كن و از مشركان روى برتاب،×كه ما ]شرّ[ ريشخندگران را از تو برطرف خواهيم كرد.× همانان كه با خدا معبودى ديگر قرار مى دهند. پس به زودى ]حقيقت را [خواهند دانست». پس از نزول اين آيات همه مسخره كنندگان به كيفر خود رسيدند; از جمله عاص بن وائل سوار بر خرش شد تا به طائف برود; در بين راه خواست پاى درختى پياده شود كه خارى به پايش رفت و سبب مرگش شد. [5] عاص بن وائل در اسلام به ابتر معروف شد زيرا پس از مرگ قاسم و عبدالله، فرزندان رسول خدا(صلى الله عليه وآله) به قريش گفت: «به زودى اين مرد ابتر مى ميرد و چون فرزند پسر ندارد نامش از زبان ها مى افتد.» پيامبر(صلى الله عليه وآله) از اين سخن ناراحت شد و خداوند براى خشنودى رسولش سوره ى كوثر را فرستاد و دشمنش را ابتر خواند. [6] سایر محورهای این مقاله عبارتند از:

1. عمرو عاص قبل از اسلام
2. اسلام آوردن عمرو عاص
3. عمرو عاص بعد از اسلام
4. عمرو عاص و خلفاى بعد از پيامبر(صلى الله عليه وآله)
5. عمرو عاص و اميرالمؤمنين (عليه السلام)
6. عمرو عاص و معاويه
7. عمروعاص و جنگ صفين
8. عمرو عاص و امام حسن(عليه السلام)
9. عمرو عاص در هنگام مرگ [7]

[1]. محقق و نویسنده:رحمان فتاح زاده

[2]. الاستيعاب، ابن عبدالبر 3 : 1184; اسد الغابه، ابن اثير 3 : 741 و الاصابه، ابن حجر 4 : 538.

[3]. الاستيعاب، ابن عبدالبر 3 : 1184 و اسد الغابه، ابن اثير 3 : 741.

[4]. حجر : 96- 94.

[5]. السيرة النبويه، ابن هشام 1 : 409 و الانساب الاشراف، بلاذرى 1 : 139.

[6]. السيرة النبويه، ابن هشام 1 : 393; الطبقات الكبرى، ابن سعد 1 : 85 و الانساب الاشراف، بلاذرى 1 : 139.

[7]. جهت توضیح بیشتر رک: جلد ششم دائره المعارف صحابه